Wie wettelijk getrouwd is, zal altijd een deel van de erfenis van de echtgeno(o)t(e) krijgen. Hoe de verdeling gebeurt, zal afhangen van het huwelijksstelsel.
Het wettelijk stelsel van gemeenschap van aanwinsten
Zoals het erfrecht een verdeling van de erfenis voorziet voor het geval geen testament opgesteld werd, zo ook voorziet het recht een wettelijk stelsel, voor wie niet uitdrukkelijk een huwelijkscontract opgesteld heeft : we hebben het hier over het "wettelijk stelsel van gemeenschap van aanwinsten". In dit stelsel worden de eigendommen van de echtgenoten in drie vermogens opgedeeld: het vermogen van de ene echtgenoot, het vermogen van de andere echtgenoot en het gemeenschappelijk vermogen. In zulk geval bezit elke huwelijkspartner zijn eigen goederen, met name alle bezittingen die hij/zij vóór het huwelijk verworven heeft, plus alle erfenissen en schenkingen ontvangen na het huwelijk. Zoals de naam het zegt is er een "gemeenschap van aanwinsten", dit wil zeggen dat alle andere inkomsten (bijv. salarissen) en ook wat tijdens het huwelijk verworven werd (met inbegrip van de inkomsten voortgebracht door de eigen goederen, bijvoorbeeld huurinkomsten), gemeenschappelijk zijn, m.a.w. ze behoren tot de "huwgemeenschap". In dergelijk geval omvat de nalatenschap de eigen goederen van de overledene en de helft van de gemeenschappelijke goederen.
Het stelsel van scheiding van goederen
Een tweede mogelijk stelsel is het stelsel van scheiding van goederen. In dit stelsel zijn de bezittingen van de echtgenoten in twee vermogens verdeeld, het vermogen van de ene echtgenoot en het vermogen van de andere echtgenoot.
Onder dit stelsel blijven ze financieel volledig onafhankelijk van elkaar. Hun inkomen blijft hun eigen bezit. De goederen die ze onder dit stelsel samen hebben, zijn niet gemeenschappelijk maar 'onverdeeld'. In zulk geval bestaat de nalatenschap uit de eigen goederen van de overledene en het aandeel van de overledene in de onverdeelde goederen.
Het stelsel van de algehele gemeenschap van goederen
In dit stelsel bezit elke partner geen eigen goederen en de totaliteit van de bezittingen van het koppel, zowel de bezittingen van beide echtgenoten vóór het huwelijk als alle tijdens het huwelijk verworven goederen, behoort tot het gemeenschappelijk vermogen. In deze situatie bestaat de nalatenschap uit de helft van de totaliteit van het gemeenschappelijk vermogen.
Zijn er veranderingen voorzien?
Er wordt een nieuw huwelijksstelsel voorzien, namelijk de scheiding van goederen met verrekening van de aanwinsten, zodat elke partner gelijk deelt in het vermogen dat gedurende het huwelijk opgebouwd werd. De bedoeling hiervan is de financieel zwakkere partner, bijvoorbeeld de vrouw die thuis gebleven is om de kinderen op te voeden, beter te beschermen. Dit type verrekening bestond in de praktijk al in het stelsel van scheiding van goederen, maar wat tot nu toe een optie was, zal na de zomer van 2018* de regel worden.
Hiermee hebben gezien waaruit de nalatenschap bestaat. We gaan later onderzoeken hoe deze nalatenschap verdeeld wordt.
* Nu het nieuwe erfrecht definitief goedgekeurd is, zullen deze nieuwe erfrechtregels aan het einde van deze zomer in het Staatsblad verschijnen. Ze zullen dan na de zomer van 2018 in werking treden. Wie al een testament opgesteld heeft, heeft dus nu een jaar om te bepalen of dit testament onder de oude dan wel onder de nieuwe regels zal vallen.