2022 was een erg moeilijk jaar voor zowel de aandelen- als de obligatiemarkten. De hoge inflatie had daar veel mee te maken: die klom in 2022 pijlsnel op tot lang ongeziene hoogtes. Er moest ingegrepen worden, zo luidde de consensus. Door de intrestvoeten systematisch te verhogen, nemen de centrale banken zuurstof weg uit de economie. Daardoor vertraagt de economie en daalt de inflatie terug. Maar we zijn nog niet aan het einde van de rentestijgingen …
Het jaar 2023 op macro-economisch vlak
Januari en februari 2023 waren vanuit macro-economische hoek al bij al vrij rustige maanden. Er was weliswaar de spionageballon in de VS die wat stof deed opwaaien, maar verder geen grote uitschieters. Bovendien nam het zachte weer de zorgen over de extreem hoge energieprijzen weg.
In maart volgde er evenwel plots een crisissituatie bij meerdere banken. Silvergate, Silicon Valley Bank en Credit Suisse kwamen stuk voor stuk in de problemen. Bij de eerste twee is er niet echt sprake van een systemisch risico, maar bij Credit Suisse wel.
Wat was er precies aan de hand?
- Silvergate is een Amerikaanse cryptobank die op korte tijd bijna 8 miljard van zijn deposito’s zag verdwijnen. De reden was dat veel van de deposito’s van cryptoplatformen afkomstig waren (die moeilijkheden ondervonden en over het algemeen minder divers en stabiel zijn dan deposito's van retailklanten). De bank had die belegd in Amerikaanse overheidsobligaties op lange termijn. Op zich een veilige investering, maar door de hogere intrestvoeten was de waarde van de overheidsobligaties sterk gedaald. Op die manier kwam de bank in stormweer terecht.
- Ook Silicon Valley Bank had veel belegd in Amerikaanse lange termijn-overheidsobligaties en diende daar een stevig verlies op te nemen. Dit kwam doordat zowel de spaarders van de bank als het uitgeleende geld in één en dezelfde sector zat: IT-start-ups en scale-ups. Deze bedrijven zagen hun waarderingen sterk dalen door de stijgende rente en kregen meer moeilijkheden om te financieren. Dus rekenden ze meer op de kredietlijnen en deposito's bij SVB. Daardoor ontstond er een digitale run on the bank, omdat klanten schrik kregen voor het voortbestaan van de bank. De Amerikaanse overheid beloofde vrij snel dat ze alle klanten zou vergoeden ten belope van hun volledige spaartegoed, dus ook boven de wettelijk voorziene limiet van 250.000 dollar.
- Crédit Suisse had al enkele moeilijke jaren achter de rug, toen er materiële zwaktes gemeld werden in de financiële reporting. De Saoedische nationale bank, één van de hoofdaandeelhouders, weigerde evenwel het kapitaal te verhogen, waardoor de situatie onhoudbaar werd. De Zwitserse centrale bank kende vervolgens 50 miljoen euro toe aan Crédit Suisse om de liquiditeitsproblemen op te lossen. UBS, de tweede bank in Zwitserland, werd nadien min of meer verplicht om Crédit Suisse over te nemen.
De problemen bij de drie banken zorgden aanvankelijk voor een schokgolf op de financiële markten, maar die lijken intussen gekalmeerd. Is er sprake van een echte bankencrisis? Nog niet. De bankenaandelen waren tijdens de voorbije zes maanden gemiddeld met om en bij 40% gestegen, en door de problemen bij de drie banken nadien met zowat 17% gedaald. Ter vergelijking: in 2007, bij het omvallen van Northern Rock, daalden de bankenaandelen met 20%, in dezelfde grootte-orde dus als vandaag. Toen een jaar later ook Lehman Brothers overkop ging, daalden de bankenaandelen echter nog eens met 70% … Toch een hele andere situatie dan vandaag dus.
Impact op beleggingsfondsen*
De problemen bij de banken hebben ook gevolgen voor beleggingsfondsen. Voor het ene fonds meer dan het andere, aangezien elk fonds een verschillende blootstelling heeft aan bankenaandelen.
Over het algemeen waren de eerste tien weken van 2023 best positief voor veel fondsen die via NN verdeeld worden:
- Globale aandelenfondsen die NN aanbiedt, laten gemiddeld een YTD-rendement tussen 0 en 5% optekenen.
- Voor duurzame fondsen bedraagt het YTD-rendement tussen 1 en 4%.
- Fondsen die investeren in opkomende markten kenden een uiterst lastig 2022, en zijn in 2023 (tot medio maart) net positief.
- Het vastgoedfonds dat NN verdeelt, heeft voorlopig een negatief rendement, maar doet het wel beter dan zijn benchmark. Idem dito voor het fonds dat vooral belegt in kleinere bedrijven.
Wat brengt de toekomst?
De meeste analisten zijn ervan overtuigd dat we niet opnieuw richting een Lehman Brothers-verhaal gaan. Waarom niet?
- De banken zijn over het algemeen veel beter gekapitaliseerd dan vroeger. De buffer is vandaag veel groter dan toen.
- De spread tussen de Duitse overheidsobligatie en de Euribor is niet erg gestegen.
Dit maakt dat de analisten geen systemisch risico zien. Wel gaat het bij een bankencrisis steeds om een vertrouwenscrisis. De teloorgang van een bank kan dan ook erg snel gaan. Daarnaast heeft het jarenlange gratis geld ervoor gezorgd dat sommige bedrijven overeind bleven hoewel ze weinig winst maakten. Het is dan ook de vraag of die bedrijven verder zullen overleven. Voorzichtigheid is dus zeker nog geboden.
Waar de obligatiefondsen in 2022 zware verliezen lieten optekenen, volgde er begin dit jaar een zeker herstel. De problemen bij banken kunnen deze positieve evolutie nog versterken, omdat mensen in een vertrouwenscrisis op zoek zijn naar meer zekerheid, en dan zijn overheidsobligaties een piste. Ook goud heeft het om diezelfde reden begin maart erg goed gedaan.
Flexibele fondsen, die kunnen switchen tussen aandelen en obligaties, kunnen door snel in te spelen op wijzigende omstandigheden, meer waarde toevoegen. De meeste flexibele fondsen die NN aanbiedt hebben een YTD-rendement tussen 1 en 5%*. Ook in de nabije toekomst kunnen flexibele fondsen interessant zijn.
Evert Van Meeuwen, CFA
NN Senior Portfolio Manager
*Opgelet: In het verleden behaalde rendementen bieden geen garantie voor de toekomst.
NN Insurance Belgium nv, verlener van hypothecair krediet toegelaten door de FSMA, en verzekeringsmaatschappij, toegelaten door de NBB onder het nummer 2550 voor de takken 1a, 2, 21, 22, 23, 25, 26. Maatschappelijke zetel: Fonsnylaan 38, B-1060 Brussel - RPR Brussel - BTW BE 0890.270.057 - BIC: BBRUBEBB - IBAN :BE28 3100 7627 4220
