Welke vormen van vergoed verlof bestaan er voor zelfstandigen?

Zelfstandigen hebben geen recht op tijdskrediet. Niettemin kan je als ondernemer gebruik maken van een aantal vergoede verlofregelingen:

1. Moederschapsrust voor zelfstandigen
2. Vaderschaps- of geboorteverlof voor zelfstandigen 
3. Adoptieverlof voor zelfstandigen
4. Pleegouderverlof voor zelfstandigen 
5. Mantelzorg door zelfstandigen
6. Rouwverlof voor zelfstandigen 

1. Moederschapsrust voor zelfstandigen

Op hoeveel moederschapsrust heb je recht?

Beval je van één kindje, dan heb je recht op maximaal twaalf weken moederschapsrust. Krijg je een meerling, dan is dat dertien weken.

Om recht te hebben een moederschapsuitkering, moet je minstens drie weken bevallingsrust nemen. Dit betekent dat je in die periode niet mag werken. Er geldt een verplichte rustperiode van zeven dagen vóór de vermoedelijke geboortedatum tot twee weken na de geboorte.

Nog enkele aandachtspunten:

• Je kan van de negen overblijvende weken bevallingsrust (zeg maar facultatieve moederschapsrust) twee weken nemen vóór de start van de verplichte rustperiode.
• Het is ook mogelijk om de negen weken facultatieve moederschapsrust op te nemen in vrij te kiezen periodes van zeven dagen. Dit moet evenwel allemaal gebeuren binnen een termijn van 36 weken na de verplichte rustperiode.
• Je kan er ten slotte ook voor opteren om je facultatieve moederschapsrust halftijds op te nemen. Op die manier worden die negen weken achttien weken. Je krijgt dan een halve uitkering gedurende die periode.

Welke uitkeringen zijn er voorzien?

Je hebt recht op verschillende uitkeringen en tegemoetkomingen:

• Moederschapsuitkering
  • Neem je je moederschapsrust voltijds op, dan ontvang je 830,67 euro per week voor de eerste vier weken, en 759,76 euro per week vanaf de vijfde week.
  • Neem je je moederschapsrust halftijds op, dan worden de bedragen per week gedeeld door twee.
• Geen sociale bijdragen
  Voor het kwartaal na de bevalling moet je geen sociale bijdragen betalen.
• Geboortepremie:
  • In Vlaanderen gaat dit om een eenmalig startbedrag van 1.190,68 euro.
  • In Brussel en Wallonië wordt dit kraamgeld genoemd. In beide landsdelen bedraagt dit 1.288,87 euro. In Brussel krijg je dit evenwel enkel voor het eerste kindje. Voor de daaropvolgende kindjes ontvang je 585,85 euro. In Wallonië krijg je 1.288,87 euro voor elk kindje.
• Dienstencheques
  Je hebt recht op 105 gratis dienstencheques (als je recht hebt op een moederschapsuitkering).

2. Vaderschaps- of geboorteverlof voor zelfstandigen

Ben je zelfstandige en word je vader of mee-ouder? Dan heb je mogelijk recht op vaderschaps- of geboorteverlof. Concreet kan je maximaal twintig dagen opnemen in hele of halve dagen (40 halve dagen dus). Je hoeft geen opeenvolgende dagen te nemen. Wel moeten alle dagen die je opneemt binnen een periode van vier maanden na de geboorte vallen.

Welke voorwaarden zijn van toepassing?

• Je moet als zelfstandige in hoofdberoep of als meewerkende echtgenoot (maxistatuut) aangesloten zijn bij een sociale kas, al zijn er in bepaalde gevallen ook mogelijkheden voor zelfstandigen in bijberoep, student-zelfstandigen en gepensioneerde zelfstandigen.
• Je dient zelfstandige te zijn tijdens de twee kwartalen die voorafgaan aan het kwartaal waarin het kindje geboren wordt, alsook tijdens het kwartaal van de geboorte en tijdens alle kwartalen waarin je je activiteit tijdelijk stopzet.
• Je moet je sociale bijdragen voor de twee kwartalen voorafgaand aan het kwartaal van de geboorte volledig betaald hebben.

Op welk bedrag heb je recht?

Je krijgt 1.932 euro voor twintig verlofdagen, of 96,60 euro per verlofdag. Neem je maximaal acht volledige of zestien halve dagen op? Dan krijg je een extra vergoeding van 135 euro.

3. Adoptieverlof voor zelfstandigen

Adopteer je een kindje en ben je zelfstandig? Dan heb je recht op adoptieverlof en een adoptiepremie.

Adoptieverlof

Elke adoptieouder heeft recht op maximaal zes weken adoptieverlof. Bijkomend kunnen de adoptieouders nog drie extra weken onder elkaar verdelen. Ben je de enige adoptieouder? Dan krijg je die drie bijkomende weken voor jou alleen. Adopteer je een kind met een handicap, dan worden de termijnen verdubbeld.

Tijdens je adoptieverlof krijg je een uitkering. Je mag dan niet werken. De vergoeding bedraagt 579,57 euro per week.

De komende jaren worden de duurtijden van het adoptieverlof stelselmatig verlengd. Met ingang van 2027 zullen adoptieouders recht hebben op zes weken, plus bijkomend vijf te verdelen weken.

Adoptiepremie

De bedragen zijn identiek aan die van de geboortepremie (Vlaanderen) en het kraamgeld (Brussel en Wallonië). Het bedrag verschilt dus naargelang het gewest waar je kind gedomicilieerd is:

• In Vlaanderen krijg je een eenmalig bedrag van 1.190,68 euro.
• In Brussel en Wallonië bedraagt dit 1.288,87 euro. In Brussel krijg je dit evenwel enkel voor het eerste kindje. Voor de daaropvolgende kindjes ontvang je 585,85 euro. In Wallonië krijg je 1.288,87 euro voor elk kindje.

4. Pleegouderverlof voor zelfstandigen

Om in aanmerking te komen voor pleegouderverlof, moet een kind minstens gedurende zes maanden bij jou verblijven.

Op hoeveel pleegouderverlof heb je recht als zelfstandige?

Elke pleegouder kan maximaal zes weken pleegouderverlof opnemen. Bijkomend kunnen er drie weken verdeeld worden onder de pleegouders. Ben je de enige pleegouder, dan heb je dus recht op negen weken in totaal. Draag je als pleegouder zorg voor een gehandicapt kind, dan wordt de duur van het pleegouderverlof verdubbeld. Je mag tijdens je pleegouderverlof niet werken.

Vanaf 2027 wordt het pleegouderverlof opgetrokken tot elf weken. Zo zal elke pleegouder recht hebben op zes weken pleegouderverlof, en zijn de resterende vijf weken vrij te verdelen.

Welke uitkering krijg je tijdens het pleegouderverlof?      

Je ontvangt een wekelijkse bruto-uitkering van 579,57 euro. Die krijg je via het ziekenfonds.

Pleegzorgpremie

Je hebt als pleegouder(s) ook recht op een onkostenvergoeding. Het exacte bedrag komt overeen met een dagvergoeding en hangt af van de leeftijd van het pleegkind en de vraag of je recht hebt op gezinsbijslag. Daarnaast kan je de terugbetaling aanvragen van specifieke kosten, zoals voor logopedie, orthodontie, …

5. Mantelzorg door zelfstandigen

Waarop heb je recht?

Wil je extra zorg dragen voor één van je naasten, dan kan je het statuut van mantelzorger aanvragen. Je hebt dan recht op een uitkering van 1.513,57 euro per maand, gedurende maximaal zes maanden. Tijdens je volledige loopbaan kan je maximaal twaalf maanden een uitkering ontvangen. Je kan er ook voor opteren om halftijds mantelzorger te worden. Dan heb je recht op de helft van de uitkering.

Zodra je mantelzorger bent gedurende minstens drie maanden, moet je geen sociale bijdragen betalen voor het kwartaal waarin je je derde uitkering krijgt. Voorwaarde is wel dat je je zelfstandige activiteit volledig onderbroken hebt. Krijg je gedurende zes maanden een uitkering als mantelzorger, dan betaal je ook geen sociale bijdragen voor het kwartaal waarin je je zesde uitkering ontvangt.

Welke voorwaarden gelden er?

Je kan pas als mantelzorger erkend worden wanneer de volgende voorwaarden vervuld zijn:

• Je bent zelfstandige in hoofdberoep of meewerkende echtgenoot (maxi-statuut) tijdens de twee kwartalen die voorafgaan aan het kwartaal waarin je je activiteit onderbreekt én tijdens alle kwartalen van de onderbreking. Ben je zelfstandige in bijberoep? Dan moeten je voorlopige bijdragen minstens even hoog zijn als de minimumbijdragen van een zelfstandige in hoofdberoep.
• Je hebt je sociale bijdragen volledig betaald voor de twee kwartalen die voorafgaan aan het kwartaal waarin je je activiteit onderbreekt.
• Je zet je zelfstandige activiteit tijdelijk stop, en minstens met 50%. De onderbreking duurt minstens één volledige maand.
• Je zorgt voor één van de volgende personen:
  • je echtgeno(o)t(e), wettelijk of feitelijk samenwonende partner
  • een familielid tot de tweede graad
  • je gehandicapt kind (dat jonger is dan 25 jaar).

6. Rouwverlof voor zelfstandigen

Waarop heb je recht?

Wanneer je partner of kind overlijdt, heb je als zelfstandige recht op tien dagen rouwverlof. Dit geldt ook voor adoptie- of pleegkinderen. Je ontvangt een uitkering van 96,60 euro per dag.

Welke voorwaarden zijn van toepassing?

• Je moet één van de volgende sociale bijdragen betalen voor de twee kwartalen die aan het kwartaal van het overlijden van je naaste voorafgaan én voor het kwartaal van het overlijden én voor de kwartalen waarin je je beroepsactiviteiten onderbreekt:
  • bijdragen in hoofdberoep
  • bijdragen als meewerkende echtgenoot (maxi-statuut)
  • bijdragen in bijberoep, op voorwaarde dat de wettelijke voorlopige bijdrage minstens gelijk is aan de minimumbijdrage in hoofdberoep.
  • bijdragen als 65-plusser zonder pensioen, als de wettelijke voorlopige bijdrage minstens gelijk aan de minimumbijdrage in hoofdberoep
• Je kan geen aanspraak maken op rouwverlof als werknemer of ambtenaar.
• Je hebt de sociale bijdragen van de twee kwartalen die voorafgaan aan het kwartaal van overlijden van je naaste volledig betaald.

Ontdek hier hoe je jouw sociale bescherming als zelfstandige kunt versterken via NN.