Veel positiefs voor het zelfstandigenpensioen in het regeerakkoord

Wijzigingen voor het wettelijk pensioen

De pensioenbonus

De meeste zelfstandigen werken door tot hun wettelijke pensioenleeftijd. Vanaf 2026 kunnen zij genieten van een nieuwe pensioenbonus als ze na hun 66ste blijven doorwerken (en vanaf 2030 na hun 67ste). Wie langer werkt dan de wettelijke pensioenleeftijd en minstens 35 loopbaanjaren van 156 dagen per jaar heeft opgebouwd, met in totaal 7.020 effectief gewerkte dagen, krijgt een pensioenbonus per extra werkjaar van 2% (tot 2030), 4% (tot 2040) en 5% (vanaf 2040). Voor de meeste zelfstandigen die doorwerken tot hun pensioenleeftijd zullen deze voorwaarden wellicht geen probleem vormen.

Wat betekent dit concreet?

Neem het voorbeeld van Claire, een 60-jarige zelfstandige (geboren in 1965). Voor haar blijft de wettelijke pensioenleeftijd 67 jaar, wat niet verandert door de recente pensioenhervorming. Claire plant echter door te werken tot haar 70ste, omdat ze ervan overtuigd is dat werken haar jong van geest houdt. Op mypension.be ontdekt Claire dat ze op haar 67ste een brutopensioen van € 1.500 per maand zal ontvangen. Door drie jaar langer te werken, stijgt haar pensioenbedrag (door de nieuwe pensioenbonus) tot ongeveer € 1.800 bruto per maand – en dat voor de rest van haar leven. Bovendien wordt dit bedrag jaarlijks geïndexeerd, waardoor het meestijgt met de levensduurte.

Dat Claire drie jaar langer aan de slag blijft, biedt haar voor- en nadelen:

• Voordelen:
  • Claire beschikt drie jaar langer over inkomsten uit haar zelfstandige activiteit.
  • Ze kan dus ook drie jaar langer sparen voor een aanvullend pensioen. 
  • Dit maakt dat ze waarschijnlijk minder snel haar spaarreserves zal moeten aanspreken.
• Nadelen:
  • Claire betaalt drie jaar langer sociale bijdragen.
  • Ze ontvangt haar wettelijke pensioenuitkering pas later, en ook haar aanvullend pensioen wordt pas uitbetaald wanneer Claire haar wettelijk pensioen opneemt.
  • Ze zal later mogelijk iets meer belastingen betalen op haar bruto wettelijk pensioen.

Om te bepalen of langer werken ook financieel voordelig is, overlegt Claire best samen met haar boekhouder en/of financieel adviseur.

Andere maatregelen

Goed nieuws voor zelfstandigen met een gemengde loopbaan. Voor het minimumpensioen blijven 30 effectieve loopbaanjaren als zelfstandige of werknemer vereist. In de toekomst zullen evenwel ook loopbaanjaren als ambtenaar meetellen voor deze 30 jaar.

Daarnaast onderzoekt de regering nog enkele belangrijke maatregelen:

• Een nieuwe berekening van de beroepsinkomsten: er wordt bekeken of de beroepsinkomsten die in aanmerking komen voor de berekening van het pensioen in de toekomst aan de reële groei van de gemiddelde arbeidsinkomsten gekoppeld kunnen worden, en dus niet langer uitsluitend aan de index. Dit zou vooral jonge zelfstandigen ten goede zou komen.
• Pensioenrechten voor het overbruggingsrecht: zelfstandigen die na een faillissement, gedwongen onderbreking of stopzetting om economische redenen (zoals bv. tijdens corona) een uitkering ontvangen, zouden hiermee pensioenrechten kunnen blijven opbouwen.

Hervormingen voor het aanvullend pensioen

Er staan ook hervormingen op de agenda voor het aanvullend pensioen, al moeten er nog veel maatregelen verder uitgeklaard worden. Toch staan er een reeks positieve ontwikkelingen op stapel.

Het goede nieuws

• VAPZ blijft en wordt versterkt: ondanks de gelijkschakeling van het zelfstandigenpensioen met het werknemerspensioen blijft het Vrij Aanvullend Pensioen voor Zelfstandigen (VAPZ) bestaan. De maximumbijdrage voor het gewoon VAPZ stijgt van 8,17% tot 8,5% van het netto belastbaar inkomen van drie jaar voordien. Voor het Sociaal VAPZ evolueert dit waarschijnlijk van 9,4% naar 9,78%.
• Uitbreiding VAPZ tot zelfstandigen in bijberoep: vanaf 2026 kunnen ook zelfstandigen in bijberoep bijdragen storten voor een (Sociaal) VAPZ.
• Geen premietaks op POZ: de 4,4% premietaks verdwijnt voor bijdragen aan de Pensioenovereenkomst voor Zelfstandigen (POZ), wat dit spaarplan aantrekkelijker maakt voor zelfstandigen zonder vennootschap.
• De 80%-regel blijft bestaan, ondanks eerdere discussies. Volgens deze regel mogen het wettelijke en aanvullende bedrijfspensioen samen niet hoger zijn dan 80% van de laatste normale brutojaarbezoldiging. Omdat de huidige berekeningsmethode op schattingen gebaseerd is, zorgt dit voor onduidelijkheid en discussies. De regering wil meer rechtszekerheid en duidelijkheid bieden en hervormt de regel door rekening te houden met de gepresteerde loopbaan en het gemiddelde inkomen van de laatste jaren (in plaats van slechts één referentiejaar op einde van de loopbaan).
• De regering onderzoekt hoe vermeden kan worden dat de opname van het aanvullend pensioen in maandelijkse rentes fiscaal nadelig is in vergelijking met de opname via een eenmalig kapitaal. Hopelijk betekent dit dat de fiscaliteit van de rente opschuift in de richting van die van het kapitaal, en niet andersom. Misschien nog belangrijker: hopelijk is dit een eerste stap naar het aantrekkelijker maken van de rente-uitkeringen, met moderne en flexibele rente-oplossingen.

Het minder goede nieuws

• Beperking vastgoedfinanciering via IPT: de mogelijkheid om de aankoop, bouw of verbouwing van vastgoed te financieren met een Individuele Pensioentoezegging (IPT) wordt beperkt tot de enige en eigen woning.
• Hogere solidariteitsbijdrage op de som van pensioenkapitalen (bv. IPT + VAPZ) boven € 150.000. De solidariteitsbijdrage, momenteel 2%, zal verhoogd worden voor het deel van het aanvullend pensioenkapitaal boven € 150.000. Deze drempel ligt laag, aangezien een voldoende hoog aanvullend pensioen nodig is voor een comfortabel leven. Eenvoudig berekend komt een kapitaal van € 150.000 neer op zowat € 500 extra pensioeninkomen per maand. Zelfs met deze aanvulling blijft het totale pensioen van zelfstandigen ver onder het gemiddelde ambtenarenpensioen.
• Verhoging van de Wijninckxbijdrage:  de Wijninckxbijdrage, een extra heffing op hoge aanvullende pensioenen, wordt verhoogd. Of deze verhoging bovenop de geplande stijging van 6% op 1 januari 2026 komt, is nog niet duidelijk.

Het vage nieuws 

Er volgen mogelijk nog heel wat andere maatregelen. Bij sommige is het evenwel nog niet duidelijk welke richting ze precies uitgaan.

• De verschillende stelsels in de tweede pijler voor zelfstandigen (VAPZ, IPT, POZ) worden geharmoniseerd en vereenvoudigd. 
• Ook wat de aangekondigde "harmonisering van de taxatie bij opname van een IPT-kapitaal vóór de pensioenleeftijd met de andere pensioenstelsels” inhoudt, is nog helemaal niet duidelijk.

Het verdict

De meeste zelfstandigen zullen weinig nadelige effecten ondervinden van de hervormingen van het wettelijk pensioen. Wie langer werkt dan de wettelijke pensioenleeftijd, wordt daarvoor extra beloond.

Voor het aanvullend pensioen onthouden we de rechtszekerheid rond het VAPZ en de andere berekeningswijze van de 80%-regel. Kleine zelfstandigen zullen iets meer aanvullend pensioen kunnen opbouwen via een VAPZ, terwijl het IPT minder aantrekkelijk wordt voor zelfstandige bedrijfsleiders door de beperking tot opname van voorschotten tot de eigen woning. 

Lees verder: Pensioenhervorming: een belangrijke stap vooruit, maar nog steeds veel last op schouders van jongere generaties >>.