Je kan via een levensverzekering een mooi aanvullend pensioen opbouwen en het leven van je nabestaanden financieel eenvoudiger maken. Maar wat met de erfbelasting op een levensverzekering?
Onze levensverwachting stijgt alsmaar. Dit maakt dat je, met het oog op een gelukkig langer leven, best ook financieel de nodige voorbereidingen treft. Sparen voor een aanvullend pensioen via een levensverzekering bijvoorbeeld. Een levensverzekering is immers een veelzijdig product en kan je een aantal waarborgen bieden. Zo kan je kiezen voor een overlijdensdekking, een invaliditeitsdekking, een waarborg 'premievrijstelling' bij invaliditeit ...
Een levensverzekering wordt (onder de vorm van een tak 21- of een tak 23- product) vaak gebruikt door ouders in het kader van de overdracht van hun vermogen naar hun kinderen. Een levensverzekering is nu eenmaal een handig instrument voor successieplanning. Hoe? Via een hand- of bankgift schenken de ouders een som geld aan de kinderen. Op hun beurt sluiten de kinderen ter waarde van de verwachte erfbelasting op de gift een tijdelijke levensverzekering af, mochten de ouders binnen de 3 jaar (in Brussel) of 5 jaar (in Vlaanderen of Wallonië) na de gift overlijden. In de polis duiden ze zichzelf aan als begunstigden en hun ouders als verzekerden.
Als de ouders binnen de 3 of 5 jaar na de gift (ook wel de verdachte periode genoemd) overlijden, dan wordt het verzekerd kapitaal overgemaakt aan de kinderen zonder dat zij daarop erfbelasting moeten betalen. Het uitgekeerde kapitaal wordt dan gebruikt om de verschuldigde erfbelasting van de schenking te betalen.
De begunstigingsclausule in een levensverzekering of overlijdensverzekering duidt aan wie recht heeft op het kapitaal dat uitgekeerd wordt. Meestal maakt men een onderscheid tussen een begunstigde bij leven op de einddatum van het contract en een begunstigde bij overlijden van de verzekeringnemer vóór de einddatum van het contract.
Het is mogelijk de begunstigde met zijn of haar naam aan te duiden. Bijvoorbeeld ‘Pierre Janssens’. Dit kan interessant zijn om iets na te laten aan iemand die geen rechtstreekse verwant en geen wettige erfgenaam is.
Een begunstigde kan ook op een generieke manier aangeduid worden. Bijvoorbeeld: ‘de echtgenoot’ of ‘de zoon’. Vaak verwijst de beschrijving naar een band of hoedanigheid, maar zonder de naam van de betrokkenen te vermelden.
Daarnaast is het mogelijk om ‘de nalatenschap’ of ‘de wettige erfgenamen’ als begunstigingsclausule op te nemen in de levensverzekering.
Wanneer je opteert voor de begunstigingsclausule ‘de nalatenschap’, dan wordt het verzekerde kapitaal uitgekeerd volgens de regels van de erfopvolging zoals die door de wet bepaald zijn. Het kapitaal wordt dan verdeeld volgens de regels die gelden voor je overige bezittingen, in functie van de graad van verwantschap.
Als je kiest voor de begunstigingsclausule ‘de wettige erfgenamen’, dan wordt het overlijdenskapitaal in gelijke delen uitgekeerd en alleen aan die personen die volgens de wet je erfgenamen zijn. Sinds 2012 wordt elk overlijdenskapitaal dat aan de wettige erfgenamen moet toekomen, bij de successie gevoegd (artikel 174 van de wet Verzekeringen). Bijgevolg zal een clausule ’mijn wettige erfgenamen’ in de praktijk dan ook hetzelfde effect hebben als de clausule ’de nalatenschap’. Als je echt wilt dat het overlijdenskapitaal naar je wettelijke erfgenamen gaat, dan moet je een begunstigingsclausule voorzien zoals ’de wettige erfgenamen, in afwijking van artikel 174 van de wet Verzekeringen’.
Het opgebouwde kapitaal van een levensverzekering valt buiten de nalatenschap, aangezien je niet als erfgenaam, maar via een contractuele clausule ('beding ten behoeve van een derde') een bedrag in handen krijgt, tenzij de begunstigde in de polis ‘de nalatenschap’ of ‘de successie’ is. De levensverzekering werd in het verleden weleens gebruikt om reservataire erfgenamen (kinderen en huwelijkspartner) gedeeltelijk of volledig te onterven. Reservataire erfgenamen volledig onterven is echter niet mogelijk, ook niet via een levensverzekering. Zij hebben altijd recht op een minimumdeel van de erfenis.
Als begunstigde van een levensverzekering betaal je doorgaans ook erfbelasting. De tarieven verschillen van gewest tot gewest en hangen verder af van de hoogte van het uit te keren kapitaal en van de graad van verwantschap met de overleden verzekerde. Een begunstigde in eerste rang betaalt minder dan iemand uit tweede of derde rang.
Een belangrijk gegeven is dat een testament in een beperkt aantal gevallen voorrang krijgt op een levensverzekering. Het bedrag van een levensverzekering gaat bij afwezigheid van een begunstigde naar de nalatenschap van de verzekeringsnemer. De wettelijke erfgenamen ontvangen het kapitaal dan in hun hoedanigheid van erfgenaam. Werd er een testament opgemaakt, dan kijkt men naar de bepalingen opgenomen in het testament om het kapitaal te verdelen. Het is ook mogelijk dat een testament de begunstigingsclausule van een verzekeringscontract wijzigt.
Lees er alles over in onze heldere gids rond successie.
Alles wat je moet weten over successie
Uitschrijven in één klik.
Door je inschrijving geef je toestemming om deze nieuwsbrief maandelijks te ontvangen. Meer info vind je in onze privacyverklaring.
