Solvay, Maison Dandoy, Brooze, Eram, Lotus Bakeries, … Er zijn intussen tal van bekende Belgische familiebedrijven. En met reden, want ze vertegenwoordigen niet minder dan 75% van de Belgische markt. We focussen op deze bedrijven die ontegensprekelijk het verleden, het heden en de toekomst van het Belgisch economisch landschap maken.
Wist je dat mannen en vrouwen aan de basis van elke economie liggen? Een simpele duik in het verleden herinnert ons eraan dat de familie aan de basis lag van elke economische impuls. Is de landbouw niet ontstaan om in de noden van het gezin de voorzien? Diezelfde mannen en vrouwen, steeds in familieverband, professionaliseerden daarna de productie en distributie van hun kweek, en legden op die manier de basis voor de secundaire sector, enzovoort. Valérie Denis, Directeur van de Leerstoel Families in Bedrijven van de ICHEC, deelt haar visie op de economie met ons: « De economie heeft de mens nooit geleid. Vanaf het prille begin tot op vandaag zijn het de ondernemers die de economie leiden. » Laat ons dus eens focussen op deze mannen en vrouwen die sinds jaar en dag ondernemen.
In tegenstelling tot andere bedrijven brengt het familiebedrijf individuen met familieverplichtingen samen. Deze hebben niet alleen betrekking op de continuïteit van de ontwikkeling van de activiteiten van het bedrijf, maar ook op het behoud van de trots van de familie.
Hoewel de definitiecriteria kunnen variëren, spreekt de Leerstoel ‘Families in Business » van een familiebedrijf van zodra het eigendom is en/of geleid wordt door minimum twee leden van eenzelfde familie.
Een cijfer om te onthouden: wereldwijd zijn 70% van alle ondernemingen familiebedrijven. Op globale schaal vertegenwoordigen ze dus een belangrijke factor voor economische groei en welvaart.
In België nemen familiebedrijven 50% van de werkgelegenheid voor hun rekening. Of anders gezegd: meer dan een job op 2 wordt verzekerd door een familiebedrijf. Net zoals elders spelen ze dus ook bij ons een belangrijke rol in de economie.
De sleutel van hun succes? Hun vastberadenheid. Valérie Denis legt uit: « In het licht van economische crisissen zijn familiebedrijven altijd een schoolvoorbeeld geweest van doorzettingsvermogen en oneindige en doordachte durf tegenover het risico. Het is eenvoudig, het te redden bedrijf is als een kind! Zou je niet alles doen om je kind te redden? »
De intergenerationele cohesie en het bestaan van een gedeeld belang zijn de belangrijkste sterktes van familiebedrijven. Maar waar hebben ze hun prestaties aan te danken?
Van de eerste generatie tot en met de volgende is de duurzaamheid van de onderneming, haar activa en haar aandeelhouders van vitaal belang. Het is eenvoudig: een familiebedrijf moet altijd ‘de weerbots’ voorzien, en twee keer zo waakzaam zijn bij investeringen in de toekomst.
We dagen je uit om een familiebedrijf te vinden waar de medewerker, met of zonder familieband, geen echte aandacht krijgt. Dit management ‘als goede huisvader’ is meer dan een eigenschap, het is een echte managementstijl. De loyaliteit en de menselijkheid hebben altijd een impact op onderhandelingen, wat de vereenzelviging van alle generaties met het merk (dat vaak nog de originele naam draagt) versterkt.
Naast het managen van een familiebedrijf is ook de wijze waarop het beleid wordt uitgezet van groot belang. Het adagium ‘voorkomen is beter dan genezen’ krijgt zijn volle betekenis als het gaat om het schrijven van de gedragsregels die moeten worden gevolgd in het besluitvormingsproces of in de overdracht aan een toekomstige generatie. Een streven naar onberispelijke transparantie die de familiebanden of het voortbestaan van het bedrijf in de ruime zin van het woord niet in gevaar brengt.
Door deze managementstijl en governance is het niet moeilijk om vast te stellen dat familiebedrijven weerbaarder en duurzamer blijken dan andere. Maar hoe kan men die sterke troeven behouden bij een overdracht?
Een familiebedrijf doorgeven, een grote uitdaging? Dat is nog zacht uitgedrukt. Het bedrijf is gegroeid, het gewicht van de concurrentie waarschijnlijk ook. De fakkel overnemen verloopt niet zonder slag of stoot, noch voor de oude generatie, noch voor de opvolgers.
Wanneer het moment aanbreekt voor een leider om de sleutel te overhandigen aan de volgende generatie, struikelt men over de onzichtbare uitdagingen. Dat bedrijf waar je een groot deel van je leven aan opgeofferd hebt, staat op het punt om van eigenaar te veranderen. Of zoals Valérie Denis het uitlegt: « de meest delicate stap is de keuze van de juiste opvolger. Wie van de familieleden heeft de juiste competenties, visie en motivatie om het roer van het bedrijf over te nemen? En hoe kan je ervoor zorgen dat elke schakel in de ketting, menselijk of materieel, in de beste omstandigheden overleeft? »
Aan de andere kant moet de opvolger vooral strijden voor zijn legitimiteit. De noodzaak om legitiem te zijn in de ogen van de familie en het geheel van de medewerkers is een onvermijdelijke druk. Vandaag de dag wordt de verantwoordelijkheid voor de overname van het familiebedrijf gelukkig vaker ingegeven door een keuze dan door een verplichting.
Voor iedereen is de psychologische druk enorm. Overlaters en opvolgers worden onvermijdelijk geconfronteerd met verwarde gevoelens, met een ambivalentie waar de emotie loodrecht tegenover de rede komt te staan.
De meest succesvolle overdrachten van familiebedrijven zijn ongetwijfeld de overdrachten die zijn voorzien en voorbereid. In de meeste gevallen bereiden de familieleden de toekomstige leider van jongs af aan voor en leiden ze hem of haar op, zodat hij of zij zijn of haar toekomstige leidersrol met vertrouwen, efficiëntie en legitimiteit kan verzekeren.
De familiebedrijven die reeds 8 of 9 generaties leiders op de teller hebben staan, kunnen erover mee spreken: om welbevinden en succes te garanderen zal het doorgeven van de leiding of van het aandeelhouderschap van de ene generatie op de andere vooraf voorbereid worden, beleefd worden tijdensen nog veel aandacht van de betrokkenen vragen achteraf.
Heb je een familiebedrijf? Dan wil je ongetwijfeld een maximale bescherming van jouw patrimonium en van jouw familieleden en medewerkers. Bart Chiau (Professor aan de Universiteit Gent en Senior Expert in het NN competence center) deelt de voornaamste oplossingen voor bedrijfsleiders en vennoten met ons: « Het is onontbeerlijk om zich te omringen met experts voor de fiscale en juridische optimalisatie van het bedrijf, en dat geldt evenzeer voor verzekeringen. » We dromen van onsterfelijkheid, maar we weten dat de dood van een bedrijfsleider of van een medeaandeelhouder deel uitmaakt van de scenario’s die een bedrijf dient te voorzien.
De statistieken spreken voor zich: in de komende 5 jaar zal 1 op 4 bedrijven worden overgedragen. In het beste geval zijn deze overdrachten gepland. In de andere komen ze jammer genoeg onverwachts. Niemand is vrijgesteld van een zwaar ongeluk, ziekte, of overlijden. Heb je al eens nagedacht over het bedrag van de successierechten/erfbelasting in het geval van het overlaten van jouw familiebedrijf naar aanleiding van jouw overlijden? Net als in veel andere contexten is voorkomen beter dan genezen. Het anticiperen en verzekeren van deze onvermijdelijke kosten beschermt niet alleen je nakomelingen tegen financiële zorgen, maar zorgt ook voor de duurzaamheid en continuïteit in de brede zin van het woord.
De verzekeringsmarkt is zich bewust van het belang van bedrijfscontinuïteit en jobbehoud en heeft daarom zorgvuldig gekeken naar de juiste dekking om de activiteiten van familiebedrijven te beschermen. Wat staat voorop? Het overlijden van de bedrijfsleider, of hij nu alleen is of als medevennoot werkt. De overdracht en opvolging van een onderneming in dergelijke omstandigheden brengt immers kosten met zich mee die, afhankelijk van jouw actief kapitaal, aanzienlijke bedragen kunnen vertegenwoordigen. Gelukkig bestaan er oplossingen om de volgende generatie te beschermen:
Naast het domein van de successie mogen we niet vergeten dat een bedrijfsleider, zoals elk ander personeelslid, nooit vrijgesteld is van langdurige ziekte of arbeidsongeschiktheid. In dit geval is het natuurlijk ook nodig om ervoor te zorgen dat je jezelf zo goed mogelijk verzekert. Jezelf beschermen met een goede dekking en verzekering garandeert de voortzetting van jouw activiteit en de financiële bescherming van je mede-eigenaars en familie. Maar in de ogen van de Staat is het belangrijkste nog steeds het behoud van banen. Om deze reden worden faciliterende maatregelen aangeboden aan bedrijven die aan bepaalde voorwaarden voldoen. De successierechten/erfbelasting van 0%, 3% of 7% en de schenkingsrechten/schenkbelasting aan 0% zijn daarvan het bewijs. De successierechten/erfbelasting liggen wel hoger als je niet voldoet aan de wettelijke voorwaarden.
Anticiperen en genieten van professioneel en persoonlijk advies op lange termijn garandeert een serene opvolging, of deze nu verwacht of onverwacht is. Op het kruispunt van jouw beroeps- en privéleven verdient jouw onderneming jouw volledige aandacht voor wat betreft de bescherming van jouw vermogen. De bescherming van jouw belangen en die van jouw bedrijf en jouw familie is van onschatbare waarde. Laat je vakkundig adviseren!
Welke verzekering voor jouw familie en jouw vermogen, welke premie voor jouw overlijdensdekking? Ontdek alle innovatieve oplossingen van NN, maak een afspraak met een van onze experts en krijg een antwoord op al je vragen.
De Leerstoel ‘Families in Business’ werd in 2011 opgericht door de ICHEC en wordt geleid door Valérie Denis, hoogleraar, keynote speaker en coauteur van verschillende managementboeken. De leerstoel heeft als missie om de evoluties van ondernemende families van generatie tot generatie te observeren en ontcijferen, te sensibiliseren voor hun specifiek management en de toekomstige generaties bewust te maken van de uitdagingen die het leiden van een familiebedrijf met zich meebrengt.
De Leerstoel is verantwoordelijk voor diverse publicaties, gebaseerd op een verzameling van honderden getuigenissen en interfamiliale interacties:
Deze publicaties zijn te koop via de site zoomsurlesconjoints.be of per mail via: family@ichec.be
Uitschrijven in één klik.
Door je inschrijving geef je toestemming om deze nieuwsbrief maandelijks te ontvangen. Meer info vind je in onze privacyverklaring.
