Tijdens het Pension Day-webinar van de NN Academy hebben we professor Gilles Vandewalle geïnterviewd, een slaapdeskundige aan de Universiteit van Luik. We hebben hem een paar vragen gesteld die velen onder jullie zich zeker ook stellen.
Kortom, ja. Maar het antwoord moet duidelijk genuanceerd worden. Uit de literatuur blijkt dat mensen die gemiddeld minder dan 5 uur per nacht slapen, meestal een iets kortere levensduur hebben. Maar de slaap beperkt zich niet enkel tot de duur ervan. Er is ook de kwaliteit van de slaap, evenals andere factoren. Te veel slaap, gemiddeld meer dan 9 of 10 uur (op volwassen leeftijd), wordt ook geassocieerd met een afname van de levensverwachting, waarschijnlijk omdat de toename van de slaap een teken is dat iets minder goed gaat met de gezondheid.
We halen het in, maar niet één voor één. De slaap wordt intenser en we kunnen een deel van wat verloren gegaan is, terugwinnen. Nu, de slaap zal niet precies dezelfde zijn, en hij zal zijn functies niet op precies dezelfde manier vervullen. Het is dus raadzaam om regelmatig te slapen en geen opeenvolgende korte nachten te hebben, gevolgd door enkele nachten om in te halen. Dit wordt globaal in verband gebracht met een toename van algemene gezondheidsproblemen.
Kortweg : ja. Er bestaat inderdaad een verband. Nu moet dit genuanceerd worden, maar het is potentieel een belangrijke oorzaak van dementie. Dit kan in ieder geval het risico op het ontwikkelen van dementie vergroten. De regulering van de circulatie van vloeistoffen in onze hersenen lijkt een van de belangrijke functies van de slaap. Deze vloeistoffen zullen tijdens de slaap beter circuleren, waardoor we de resten van het functioneren van de hersenen gemakkelijker kunnen wegwerken. Het is daarom noodzakelijk om slaapfases van hoge kwaliteit te hebben om de restanten van het functioneren van onze hersenen gedurende de dag, om dit "afval" weg te werken.
Eerst moeten we uitleggen wat bedoeld wordt met "diepe slaap" en "trage slaap". Trage slaap is de slaap waarin onze hersenen functioneren via langzame golven en waarbij er in de hersenen een langzaam ritme is. Vandaar de term "slow-wave-slaap". Daarnaast is er de zogenaamde remslaap (rapid-eye-movement-slaap), een slaap die wordt gekenmerkt door een iets intensere activiteit en waarin we vaker zullen dromen. De hersengolven die gedurende de trage slaap geproduceerd worden, werden met verschillende zaken in verband gebracht, onder meer met het proberen de hersenwerking en de manier waarop neuronen met elkaar communiceren, te resetten. Dit zal ook bijdragen tot de uitwisseling van informatie tijdens de slaap en de consolidatie van het geheugen. Daarom denken we dat de slaap gedeeltelijk bijdraagt tot het onthouden.
Men merkte ook op dat, terwijl deze trage golven tijdens de slaap geproduceerd werden, de vloeistofcirculatie in de hersenen vergemakkelijkt werd. Op zulke momenten is echt iets meer ruimte tussen de neuronen van de hersenen, een beetje zoals een spons die minder samengedrukt wordt, waardoor de vloeistof gemakkelijker doorstroomt, om de resten van het functioneren van de hersenen weg te werken. Deze reststoffen bevatten eiwitten of moleculen die het uitbreken van de ziekte van Alzheimer kunnen versnellen.
Er wordt inderdaad aangenomen dat twee belangrijke eiwitten een rol spelen bij de ontwikkeling van de ziekte van Alzheimer, het amyloïde bèta-eiwit en het tau-eiwit. Die zijn betrokken bij de normale werking van de neuronen. We produceren deze wanneer de neuronen functioneren. Soms produceren we bepaalde klassen van deze eiwitten die neurotoxisch zijn en daarom een negatief effect kunnen hebben op de neuronen, ja zelfs hun dood kunnen veroorzaken. Ze kunnen soms ook de neiging hebben om samen te kleven en plakken te vormen in de hersenen. Je kunt je dus inbeelden dat, als zulke plekken zich in de hersenen ophopen, dit ertoe zal bijdragen dat de hersenen minder goed functioneren en zelfs kan bijdragen tot de dood van bepaalde neuronen.
Als men niet genoeg slaapt, of wanneer de slaap van slechte kwaliteit is, worden de eiwitten die in het hersenvocht aanwezig, minder snel uitgeschakeld. Dit verhoogt het risico dat deze eiwitten neurotoxisch worden en zich ophopen. En als dit gebeurt, zullen ze bijdragen tot een minder goede nachtrust. Het is een beetje een vicieuze cirkel, want als je slecht slaapt, vergroot je het risico dat deze eiwitten aanwezig zijn en dat ze zich ophopen. We moeten daarom proberen beter te slapen of de voorkeur te geven aan een slaap van betere kwaliteit in het algemeen, om dit proces op zijn minst te vertragen of over te gaan naar een misschien deugdzamere cirkel.
Het gaat hier weer om een vicieuze cirkel. We zijn angstig, dus we slapen minder goed; en als we minder goed slapen, zorgt dit de volgende dag voor angst. Er bestaat trouwens een nauw verband tussen angst en slapeloosheid, zonder dat we weten wat de trigger is. We weten dat het dezelfde delen van de hersenen zijn, die onze slaap reguleren en die angst kunnen veroorzaken. Dit is vooral schadelijk voor de remslaap, waardoor emoties, de stress van de dag, verteerd kunnen worden. Als de remslaap verstoord wordt, kan het schadelijk zijn voor deze "vertering". Op een ander niveau ontdekten we ook dat we de neiging hebben om meer risico's te nemen als we weinig slapen, wat de kwaliteit van onze beslissingen kan beïnvloeden (en stress kan veroorzaken?)
Sommigen zijn overtuigd dat slapen nutteloos is, maar alle dieren slapen, het is dus essentieel. Deze overtuiging kan voortkomen uit het feit dat sommige mensen die weinig slapen, beschouwd worden als zeer succesvol. We associëren prestaties dus met weinig slaap, maar we zijn niet allemaal gelijk voor de slaap. Om doeltreffend te zijn in je werk, is het beter om naar jezelf te luisteren en een goede nachtrust te hebben.
Je zou trots moeten zijn dat je acht uur slaapt in een beangstigende wereld. Als je toch goed kunt slapen, is dit een redelijk goed teken.
Slaap is belangrijk op korte termijn, het helpt waakzaam en aandachtig te zijn. Het draagt bij tot het geheugen en maakt het mogelijk om niet te veel risico's te nemen. Op de langere termijn heeft dit een invloed op verschillende ziektes : angst, slapeloosheid, depressie, neurodegeneratieve ziektes. Een slaap van goede kwaliteit kan alleen een positieve invloed hebben op onze gezondheid in het algemeen en op die van onze hersenen in het bijzonder.
- Je hebt een rustige kamer nodig.
- Vermijd overdreven gestimuleerd te worden voor het slapengaan. Voorzie een moment van ontspanning.
- Vermijd te veel alcohol te drinken. Alcohol helpt in slaap te vallen, maar verstoort de tweede helft van de nacht.
- Vermijd het drinken van te veel stimulerende middelen (bijv. cafeïne).
- Vermijd te veel licht 's avonds, onder andere het licht van schermen.
- Wees fysiek actief.
- Zorg voor genoeg (dag)licht. Dit draagt bij tot het reguleren van je biologische klok.
Uitschrijven in één klik.
Door je inschrijving geef je toestemming om deze nieuwsbrief maandelijks te ontvangen. Meer info vind je in onze privacyverklaring.
