Psychische aandoeningen zorgen voor steeds meer absenteïsme bij werknemers. Maar ook bij zelfstandigen groeit het aantal slachtoffers van een burn-out of depressie al enkele jaren fors. Wat een burn-out precies is en hoe je die als ondernemer kunt vermijden, lees je hier.
Heel wat mensen blijven weg van het werk door problemen met hun gezondheid. Vooral mentale aandoeningen nemen de laatste jaren fors toe. Zo ook bij zelfstandigen. Eind 2023 waren meer dan 9.000 ondernemers al meer dan een jaar out door een burn-out, depressie of andere psychische problemen. Voor de periode tussen 2019 en 2023 gaat het om een stijging met 37%. (Bron: Riziv)
Waar komt die stijging vandaan? Volgens motivatie- en welzijnscoach Murielle de Potesta zijn we met zijn allen overspannen. “We moeten teveel doen in te weinig tijd en met te weinig middelen”, zo eenvoudig is het. “We overschrijden continu onze grenzen. De scheidingslijn tussen het werk en de privé vervaagt, zowat iedereen is 24u/dag bereikbaar, … Dit alles leidt tot vermoeidheid, oververhitte hersenen en een gebrekkige nachtrust. De coronapandemie ten slotte voegde daar nog wat extra stress en angstgevoelens aan toe.”
Hoewel beide termen soms door elkaar gebruikt worden, is er een duidelijk verschil tussen burn-out en depressie.
De symptomen bij een burn-out en een depressie kunnen gelijkaardig zijn: lusteloosheid, sombere gedachten, concentratieproblemen, slecht slapen, … Toch zijn er duidelijke verschillen tussen een burn-out en een depressie:
Een burn-out krijg je niet van de ene dag op de andere, maar is het gevolg van een chronische stress (vaak op het werk) die niet goed gemanaged wordt. Een burn-out uit zich via een gevoel van gebrek aan energie of van uitputting, een vorm van terugtrekking uit het werk of cynisme en een verlies van professionele efficiëntie. De Potesta onderscheidt dan ook drie fasen van stress doorheen de tijd: een alarmfase, een aanpassings- en weerstandsfase en ten slotte een uitputtingsfase. Normaal volgt er na een fase met veel stress een recuperatiefase. Als die recuperatiefase wegvalt en het stressniveau hoog blijft, zoals tijdens de aanpassings- en weerstandsfase, dan neemt het risico op een burn-out sterk toe.
Je vraagt je af waarom iemand die op weg lijkt naar een burn-out niet reageert. “Heel eenvoudig”, zegt Murielle De Potesta. “Als mens zijn we gewoon om ons aan te passen. Vergelijk het met de kikker die langzaam gekookt wordt en geen reactie in huis heeft. Voor ondernemers geldt dat nog meer dan voor werknemers. Zelfstandigen identificeren zich met hun bedrijf. Het bepaalt mee hun sociaal imago. Ze menen vaak dat hun succes afhangt van hun betrokkenheid en relaties. Als ze dan vaststellen dat klanten zeuren, afhaken of hun facturen niet betalen, ook al doen ze er zelf alles aan om hun klanten zo goed mogelijk te servicen, dan kan dit leiden tot eenzaamheid en isolatie. Voeg daar de beperkte sociale bescherming van zelfstandigen aan toe en je hebt een recept voor een burn-out.
Wat veel mensen niet weten, is dat de eerste symptomen van een burn-out vaak eerder fysiek dan mentaal van aard zijn: slapeloosheid, ontstekingen, vermoeidheid, spijsverteringsproblemen, gewichtsverlies, … Vaak worden deze symptomen gebanaliseerd, al zouden ze beter een alarmsignaal doen afgaan. Daarna volgen immers emotionele problemen, zoals lichtgeraaktheid, cynisme, ongeduld, angst, wantrouwen, een laag zelfvertrouwen, … Als er niet ingegrepen wordt, dan wordt de cirkel compleet en krijg je af te rekenen met besluiteloosheid, een verward gevoel, concentratie- en beoordelingsproblemen. Zelfs de eenvoudigste handelingen lijken een gigantische hindernis.
De kost, niet enkel financieel, van vroeg ingrijpen om een burn-out te voorkomen is veel lager dan die van de behandeling van een burn-out. Misschien denk je dat dit je niet zal overkomen. De vraag is of je dit risico wil nemen. Studies tonen aan dat zelfstandigen vaker onder stress lijden dan werknemers, en dat dit versterkt wordt naarmate men langer zelfstandige is. Verder blijkt dat zelfstandigen te lang op dezelfde manier doorgaan en willen blijven presteren, zelfs ten koste van hun gezondheid. Het gevolg is dat het voor ondernemers die al lang zelfstandig zijn en psychische stress ervaren, een grotere uitdaging kan worden om te herstellen. Het herstel van een burn-out kan meer dan een jaar duren.
Om de mentale gezondheid te verbeteren en burn-out te voorkomen, kunnen zelfstandigen proactief stappen ondernemen.
Hoe kan je een burn-out voorkomen? Niet iedereen is gelijk als het over burn-out gaat. Maar algemeen komt het erop neer dat je een evenwicht moet vinden tussen de beschermende factoren die je energie geven en de risicofactoren die je energie kosten.
Je werkdruk beheersbaar houden is essentieel. Hoe kan je daarvoor zorgen?
Rusten, lezen, sporten, gezonde voeding, een goede nachtrust, quality time met je gezin of vrienden … zijn allemaal voorbeelden van activiteiten die je energie kunnen vergroten. Je werk, administratie, financiële zorgen, gezondheidsproblemen … kunnen dan weer energievreters zijn.
“Het is belangrijk dat je je veldslagen kiest. Pak eerst en vooral de problemen aan die je zelf kunt oplossen. Zorg dat je voldoende eet en drinkt. Kruip op tijd in je bed, zodat je voldoende uren kunt slapen. Beweeg regelmatig. Beperk je schermtijd. Neem voldoende pauzes.”
Energievreters zijn taken of omstandigheden die je uitputten. Denk bijvoorbeeld aan te strakke deadlines, financiële of emotionele zorgen, een te grote betrokkenheid of continu willen pleasen, … Als energievreters systematisch de bovenhand nemen en symptomen genegeerd worden, loert een burn-out om de hoek. Maar er zullen in je leven altijd energievreters zijn. Het komt erop aan om ze juist te managen.
Energiegevers brengen je inspiratie, rust en de kans om je batterijen op te laden: een boek lezen, wandelen, sporten, vrijwilligerswerk, maar ook assertiviteit en positief denken. Voor energiegevers moet je bewust kiezen. Maak er tijd voor.
Je kan bijvoorbeeld een lijstje opstellen met je vijf belangrijkste energievreters en -gevers. Schrijf vervolgens een plan uit om je twee grootste energievreters te beperken en je twee belangrijkste energiegevers een vaste plaats in je agenda te geven.
Onze emotionele gezondheid heeft een grote invloed op onze mentale gezondheid. Emotioneel gezonde mensen kunnen hun emoties goed beheren en gezonde relaties onderhouden. Dit resulteert in een gevoel van gemoedsrust, een betekenisvol leven, een evenwichtige werk-privébalans en geluk. Het verbeteren van onze emotionele gezondheid kan dus een primordiale stap zijn in het voorkomen van mentale aandoeningen zoals burn-out.
Bepaal zelf je prioriteiten. Zijn er problemen die je zelf niet kunt oplossen? Praat er dan over met diegenen die dat wel kunnen en wees assertief. Voor een ondernemer kan het interessant zijn om een samenwerking op te zoeken met mensen die complementair zijn aan je eigen profiel.
Veranderkracht, ons vermogen om te floreren te midden van verandering, bepaalt mee onze emotionele en mentale gezondheid. Veranderkracht kan je aanleren en trainen. Hoe meer veranderkracht je hebt, hoe groter je kans om succesvol te navigeren door de moeilijke en uitdagende passages van het leven. En met de stijgende levensverwachting krijgen we steeds vaker te maken met nieuwe situaties op het gebied van werk, gezondheid en levensstijlkeuzes.
Als werkgever ben je verantwoordelijk voor het welzijn van je medewerkers. Aandacht hebben en investeren in hun emotionele en mentale gezondheid loont ook voor jou. Gaat het op dit vlak slecht, dan daalt de productiviteit, worden er meer fouten gemaakt, verhoogt het ziekteverzuim en personeelsverloop. En als het te ver gaat, vallen ze uit voor een lange tijd. Uiteindelijk, zeker in kleine bedrijven, komt de last hiervan bij jou terecht, wat ongetwijfeld je welzijn aantast.
Je doet er als ondernemer ook goed aan om jezelf en je gezin te beschermen tegen de financiële gevolgen van een burn-out. Als je gedurende langere tijd niet kunt werken, loeren financiële problemen immers om de hoek. Om die te vermijden, neem je best een verzekering Gewaarborgd inkomen. Die keert je een maandelijks bedrag uit als je een tijd arbeidsongeschikt bent.
Je kan daarnaast ook een bedrijfsleidersverzekering voor je onderneming afsluiten. Je vindt er ook de verschillen tussen een verzekering Gewaarborgd inkomen en een bedrijfsleidersverzekering.
De combinatie van een verzekering Gewaarborgd inkomen en een bedrijfsleidersverzekering beschermt je financieel optimaal als je toch af te rekenen krijgt met een burn-out.
Ontdek hier hoe NN je beschermt als ondernemer met verzekeringsoplossingen. NN voorziet daarnaast in een preventieve service voor ondernemers: zelfstandigen kunnen bijvoorbeeld een beroep doen op virtueel en face-to-face advies, een individueel mindfulness programma, life coaching-sessies en een traject om een burn-out te voorkomen. Want voorkomen is en blijft veel beter dan genezen.
Uitschrijven in één klik.
Door je inschrijving geef je toestemming om deze nieuwsbrief maandelijks te ontvangen. Meer info vind je in onze privacyverklaring.
