Een studie van NN (2024) bevroeg zelfstandigen ouder dan 45 en gepensioneerde ondernemers (jonger dan 80) over dit thema. Zo kregen ze onder andere de vraag voorgeschoteld wat zij als cruciale aspecten beschouwden om succesvol met pensioen te zijn. Uit de antwoorden blijkt dat vier domeinen essentieel zijn voor een succesvolle pensioenperiode:
- gezondheid
- financiën
- gezin
- zingeving en doelstellingen
Eerste fundament: draag zorg voor je fysieke en mentale gezondheid
Met ouder worden neemt de kans op chronische ziekten toe. Het is dan ook niet verwonderlijk dat een goede, stabiele gezondheid voor 64% van de deelnemers aan de studie van groot belang is. Maar opvallend is dat een aantal andere criteria nog hoger ingeschat worden: het behouden van cognitieve vermogens en zich op eigen houtje uit de slag kunnen trekken bijvoorbeeld.
Er is ook veel aandacht voor mentaal welzijn. 65% vindt het erg belangrijk om optimistisch te blijven en over het algemeen een positieve attitude te hebben. Een goede emotionele balans draagt volgens de respondenten zeker bij tot het geluk. Mensen rond zich hebben die echt begaan zijn met je en het gevoel hebben dat je goed bent in de activiteiten die jij belangrijk vindt, zijn essentieel voor je mentaal welzijn.
Het komt er dus op aan om zorg te dragen voor je fysieke en mentale gezondheid. Bewegen is daartoe een absolute meerwaarde. Denk bijvoorbeeld aan wandelen, sporten, … Maar ook een boek lezen, verder blijven werken of vrijwilligerswerk doen dragen zeker bij tot je (mentale) gezondheid. Een goede gezondheid geeft je meer keuzevrijheid om te doen wat je wil.
Tweede fundament: bereid je financieel voor
Gelet op de steeds toenemende levensverwachting, is het belangrijk om financieel voldoende buffer te voorzien voor de rest van je leven. Wie financieel sterk genoeg staat om tot het einde van zijn of haar leven rond te komen, kent meer gemoedsrust en ervaart minder stress dan mensen die het moeilijk hebben om de eindjes aan elkaar te knopen. Spaar evenwel voor het leven dat je wil leiden, zoals jij dat wil, en niet gewoon om rond te komen.
Je wettelijk pensioen zal niet volstaan om je levensstandaard te behouden na je pensionering. Je inkomsten maken dan immers een duik naar beneden. Daarom is het noodzakelijk om tijdens je actieve loopbaan te sparen voor een aanvullend pensioen. Daarmee kan je de kloof tussen je wettelijk pensioen en je laatste bezoldigingen (gedeeltelijk) dichten. Dat geldt niet in het minst voor zelfstandigen, voor wie het gemiddelde wettelijk pensioen een stuk lager ligt dan voor werknemers en ambtenaren.
Hoe zorg je als zelfstandige voor een aanvullend pensioen tijdens je loopbaan? Dat kan op verschillende manieren. Zo is er het vrij aanvullend pensioen voor zelfstandigen (VAPZ), en voor zelfstandigen met een vennootschap de individuele pensioentoezegging (IPT). Verder bestaat er ook een Pensioenovereenkomst voor Zelfstandigen (POZ). Daarnaast kunnen zelfstandigen ook aan pensioensparen en langetermijnsparen doen, alsook vrij sparen en beleggen zonder fiscaal voordeel.
Je hebt dus als zelfstandige heel wat opties om een aanvullend pensioen bijeen te sparen.
Volg ook dit stappenplan om je financieel voor te bereiden op je pensioen:
- Schat het totaalbedrag in dat jij nodig hebt voor een zorgeloos pensioen.
- Bereken het eindkapitaal van je huidige spaarplan(nen).
- Bepaal vervolgens hoeveel jij eigenlijk elke maand moet sparen om goed te kunnen leven.
- Spaar dat bedrag effectief en volg je pensioenplan nauwgezet op.
Check via de Zelfstandigenscan van NN of je op de goede weg bent en vergelijk jezelf met andere ondernemers die zich grondig voorbereid hebben op hun pensioen.
Derde fundament: onderhoud je contacten
62% wil meer tijd doorbrengen met zijn of haar geliefden. En 63% waardeert het echt om vaker samen te zijn met de partner. 80% haalt veel plezier uit zijn of haar gezin. Quality time met het gezin biedt dus een grote meerwaarde, zo blijkt uit de studie. Tegelijkertijd willen veel gepensioneerden hun kinderen of familie niet tot last zijn.
Het onderzoek toont ook aan dat 28% van de bevraagden zich soms eenzaam voelt, 22% vaak en 6% meestal of zelfs de hele tijd. Gepensioneerden zonder nauwe band met familie en vrienden lopen een groter risico op fysieke en sociale isolatie. Eenzaamheid kan een negatieve impact op je gezondheid hebben, bijvoorbeeld door het risico op mentale gezondheidsproblemen en cardiovasculaire ziekten te verhogen en het immuunsysteem te verzwakken. Voldoende sociale relaties behouden en zelfs verder uitbouwen is dan ook een belangrijke schakel in succesvol met pensioen zijn. Onderhoud contacten met familieleden en vrienden, neem deel aan groepsactiviteiten, …
Vierde fundament: hou een doel voor ogen
Actief blijven in de brede zin van het woord biedt volgens de helft van de respondenten een belangrijke meerwaarde. Dit kan gaan over tijd doorbrengen met familie en vrienden, maar ook over betaald (flexijob bijvoorbeeld) of vrijwilligerswerk, opleidingen volgen, musea bezoeken … Iets teruggeven aan de maatschappij en jezelf verder ontwikkelen kunnen drijfveren zijn voor bepaalde doelen. Blijf plannen maken en voor jezelf doelstellingen bepalen: het geeft letterlijk en figuurlijk extra zin aan je leven en je blijft je er langer jong door voelen.
Hoe succesvol zijn gepensioneerde zelfstandigen nu echt?
De studie toont aan dat 75% van de ondervraagde zelfstandigen tevreden is met zijn of haar pensionering, en 68% er echt van geniet. 47% oordeelt dat ze het nog steeds vrij druk hebben.
Maar er zijn ook minder positieve signalen:
- 32% geeft aan dat ze zich serieus moesten aanpassen aan lagere inkomsten.
- 23% mist de stimuli die het werk hen gaf.
- 12% maakt zich echt zorgen over zijn financiële situatie.
Conclusie? Het komt erop aan om tijdig te investeren in de vier domeinen die echt een verschil maken: gezondheid, financiën, sociale contacten en zingeving. Werk er niet enkel aan na je pensionering, maar ook tijdens je actieve loopbaan. Wacht hiermee niet te lang.